netiquette

Ο όρος Netiquette προέρχεται από τη σύνθεση των λέξεων network και etiquette και ελεύθερα αποδίδεται ως Πρωτόκολλο του Δικτύου. Πρωτόκολλο με την έννοια του κώδικα αποδεκτής κοινωνικής ή / και επίσημης συμπεριφοράς, μια ομάδα κανόνων που προσδιορίζει το πώς θα έπρεπε να συμπεριφέρονται οι άνθρωποι όταν βρίσκονται στο διαδίκτυο.

Όταν έρχεσαι σ' επαφή μ' ένα νέο πολιτισμικό σύστημα, μια νέα κουλτούρα -και ο κυβερνοχώρος έχει τη δική του κουλτούρα- είναι πιθανό να διαπράξεις κάποιες κοινωνικές απρέπειες. Μπορεί να προσβάλεις κάποιους δίχως πραγματικά να το θέλεις. Ή ακόμη να παρεξηγήσεις τα λεγόμενα των άλλων και να θιγείς. Ακόμη χειρότερα, υπάρχει ο κίνδυνος να ξεχάσεις προς στιγμή πως έχεις να κάνεις με πραγματικούς ανθρώπους και όχι με κείμενο στην οθόνη σου. Έτσι, για τους παραπάνω λόγους, ακόμη και καλοπροαίρετοι κυβερνοναύτες -ειδικά οι καινούριοι- υποπίπτουν σε πληθώρα λαθών.

Το βιβλίο Netiquette της Virginia Shea εξυπηρετεί διπλό σκοπό: Βοηθά τους νέους στο χώρο να ελαχιστοποιήσουν τα λάθη τους και βοηθά τους παλιούς να σταθούν δίπλα στους νέους. Η προϋπόθεση που κάνει το βιβλίο είναι πως οι περισσότεροι προτιμούν να κάνουν φίλους στο διαδίκτυο παρά εχθρούς και πως, αν ακολουθήσεις κάποιους βασικούς κανόνες, μειώνονται οι πιθανότητες να κάνεις εκείνα τα λάθη που θα σε εμποδίσουν να αποκτήσεις φίλους στο χώρο.

Ο κατάλογος και η ανάλυση των βασικών κανόνων που ακολουθούν, προέρχονται από το παραπάνω βιβλίο. Προσφέρονται εδώ ως γενικές οδηγίες για τη συμπεριφορά στον κυβερνοχώρο. Δεν καλύπτουν φυσικά όλες τις απορίες που τυχόν έχετε αλλά θα σας δώσουν τις αναγκαίες αρχές ώστε να λύνετε μόνοι σας τα προκύπτοντα διλήμματα.

Ο χρυσός κανόνας που διδαχτήκαμε απ' τους γονείς μας και τους εκπαιδευτικούς ήταν απλός: Φέρσου στους άλλους με τον τρόπο που θέλεις να σου φερθούν. Μπες στη θέση τους. Υπερασπίσου την άποψή σου αλλά μην πληγώνεις τους άλλους.

Στον κυβερνοχώρο, τα παραπάνω εκφράζονται ακόμη πιο απλά: Θυμήσου τον Άνθρωπο.

Όταν επικοινωνούμε ηλεκτρονικά, βλέπουμε μπροστά μας μόνο μιαν οθόνη. Τις περισσότερες φορές, δεν έχουμε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε κινήσεις των χεριών, να αλλάξουμε την έκφραση του προσώπου μας ή τον τόνο της φωνής μας ώστε να μεταδώσουμε καλύτερα το τι σκεφτόμαστε. Χρησιμοποιούμε απλώς λέξεις, λέξεις και τίποτε άλλο. Το ίδιο φυσικά ισχύει και για το πρόσωπο που βρίσκεται στην άλλη άκρη της γραμμής. Έτσι, είτε απαντάμε στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (eMail) είτε σε κάποιο μήνυμα των ομάδων συζήτησης (newsgroups), είναι εύκολο να παρερμηνεύσουμε το τι λέει ο επιστολογράφος. Όπως εύκολο είναι και το να ξεχάσουμε πως αυτός στον οποίο απαντάμε είναι πραγματικό πρόσωπο με αισθήματα παρόμοια με τα δικά μας.

Είναι πραγματική ειρωνεία: Τα δίκτυα υπολογιστών φέρνουν κοντά ανθρώπους που πιθανόν δε θα συναντούνταν ποτέ με άλλον τρόπο. Το απρόσωπο, όμως, του μέσου κάνει αυτή τη συνάντηση λιγότερο προσωπική και άμεση. Όσοι ανταλλάσσουν eMail, συμπεριφέρονται συχνά όπως οι οδηγοί αυτοκινήτου: Βρίζουν τους άλλους οδηγούς, κάνουν άσεμνες χειρονομίες και γενικά φέρονται σαν άγριοι. Οι περισσότεροι από αυτούς δε θα φέρονταν ποτέ έτσι στο σπίτι ή στη δουλειά τους. Η παρεμβολή, όμως, της Μηχανής, κάνει αυτή τη συμπεριφορά να φαίνεται αποδεκτή γι' αυτούς.

Το μήνυμα του Netiquette είναι πως αυτή η συμπεριφορά ΔΕΝ είναι αποδεκτή. Πράγματι, μπορούμε να εκφραστούμε στον κυβερνοχώρο με τον τρόπο που μας αρέσει, να εξερευνήσουμε καινούριους κόσμους, να πάμε εκεί που δεν πήγε κανείς άλλος αλλά θα πρέπει να θυμόμαστε πάντα την Πρωταρχική Οδηγία του Netiquette: Αυτοί που συναντάμε στο δρόμο μας είναι Άνθρωποι!

Θα το λέγατε σε κάποιον κατά πρόσωπο;
   Ο συγγραφέας Guy Kawasaki λέει συχνά μια ιστορία για κάποιον άγνωστο προς αυτόν, που του έλεγε μέσω του διαδικτύου πως τον θεωρεί κακό συγγραφέα που δεν έχει τίποτε να πει. Ήταν μήπως αγενής; Ναι, αλλά τέτοια πράγματα συμβαίνουν συνεχώς στο διαδίκτυο. Ίσως φταίει η θαυμαστή δύναμη του να μπορείς να στέλνεις μήνυμα κατευθείαν σ' έναν γνωστό συγγραφέα. Ίσως το ότι δεν μπορείς να δεις τη δυσαρέσκειά του καθώς διαβάζει τα σκληρά σου λόγια. Όποιος και αν είναι ο λόγος, συμβαίνει πολύ συχνά.

Ο Kawasaki προτείνει έναν χρήσιμο έλεγχο για οτιδήποτε πρόκειται να ανακοινώσουμε ή να στείλουμε με eMail: Αναρωτηθείτε , λέει: "Θα το έλεγα αυτό σε κάποιον αν ήταν απέναντί μου;" Αν η απάντηση είναι όχι, ξαναγράψτε το κείμενό σας και διαβάστε το πάλι. Επαναλάβετε τη διαδικασία ώσπου να σιγουρευτείτε πως ό,τι γράψατε, θα μπορούσατε να το επαναλάβετε άνετα σε μια προσωπική συνομιλία.

Υπάρχει, φυσικά, η πιθανότητα να αισθάνεστε θαυμάσια λέγοντας απρεπείς φράσεις σε κάποιον που βρίσκεται απέναντί σας. Σ' αυτήν την περίπτωση, το Netiquette σας είναι άχρηστο. Πάρτε ένα βιβλίο σχετικό με το savoir vivre στην κοινωνική ζωή.

Άλλος ένας λόγος για να μην είστε προσβλητικοί:
   Όταν επικοινωνείτε μέσω του κυβερνοχώρου -με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ή σε ομάδες συζήτησης- οι λέξεις σας είναι γραπτές. Και είναι πιθανό να αποθηκεύονται σε μέρος που δεν μπορείτε να ελέγξετε. Με άλλα λόγια, μπορεί να λειτουργήσουν σε βάρος σας. Ο αμερικανός στρατιωτικός Oliver North που ενεπλάκη στο σκάνδαλο της πώλησης αμερικανικών όπλων στους Σαντινίστας, χρησιμοποιούσε συχνά το PROFS, το σύστημα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του Λευκού Οίκου. Τον καιρό των δολοπλοκιών του, έσβησε όλα τα ενοχοποιητικά μηνύματα που έλαβε ή έστειλε. Δε γνώριζε, όμως, πως όλα τα μηνύματα που διακινούνταν από το σύστημα αποθηκεύονταν σε ταινίες ασφαλείας. Οι ταινίες αυτές χρησιμοποιήθηκαν ως πειστήρια στη δίκη του.

Δε χρειάζεται, φυσικά, να είστε εγκληματίας για να είστε προσεκτικοί. Κάθε μήνυμα που στέλνετε μπορεί να αποθηκευτεί ή να προωθηθεί απ' τον παραλήπτη του. Απ' τη στιγμή που στέλνετε κάτι, δεν μπορείτε να ελέγξετε την πορεία του.

Στην εκτός δικτύου καθημερινότητα, οι περισσότεροι άνθρωποι είναι νομοταγείς είτε λόγω χαρακτήρα είτε διότι φοβούνται μη πιαστούν παρανομώντας. Οι πιθανότητες να συμβεί κάτι τέτοιο στον κυβερνοχώρο είναι μικρές. Για τον λόγο αυτό -και γι' αυτούς που περιγράφτηκαν πιο πάνω- πολλοί πιστεύουν πως το χαμηλό επίπεδο ηθικής και προσωπικής συμπεριφοράς είναι κάτι αποδεκτό στις διαδικτυακές επαφές.

Η σύγχυση αυτή μπορεί να γίνει κατανοητή σε πρώτο επίπεδο, οι άνθρωποι όμως αυτοί σφάλλουν. Αυτά τα επίπεδα μπορεί όντως να είναι χαμηλά σε κάποιους χώρους του διαδικτύου, δεν είναι όμως χαμηλότερα απ' ότι στην πραγματική ζωή.

Να είστε ηθικός
   Μην πιστεύετε αυτούς που λένε: "Οι μόνοι ηθικοί κανόνες που ισχύουν είναι αυτοί που σου επιτρέπουν να τη γλιτώνεις διαρκώς". Το Netiquette μιλάει για καλούς τρόπους, όχι για ηθική. Αν όμως βρεθείτε μπροστά σε κάποιο ηθικό δίλημμα στις περιηγήσεις σας στον κυβερνοχώρο, συμβουλευτείτε τον κώδικα συμπεριφοράς που ακολουθείτε στην καθημερινή σας ζωή. Είναι πολύ πιθανό να βρείτε εκεί τη λύση.

Και κάτι ακόμη για την 'ηθική' του Netiquette: Αν χρησιμοποιείτε τακτικά κάτι είναι shareware (λογισμικό που ο κατασκευαστής του σας επιτρέπει να δοκιμάσετε πριν το αγοράσετε) πληρώστε το! Έτσι θα ενθαρρύνετε τους προγραμματιστές να συνεχίσουν να παράγουν λογισμικό αυτής της μορφής. Τα χρήματα που θα δώσετε (το κόστος είναι συνήθως μικρό), βοηθούν μακροπρόθεσμα όλους όσους 'ζουν' και στον κυβερνοχώρο.

Η παραβίαση του νόμου συνιστά και κακή τήρηση του Netiquette
   Κάποιοι νόμοι είναι, συχνά, τόσο ασαφείς και πολύπλοκοι που καταντούν δύσκολοι στην εφαρμογή τους. Πέραν αυτού, η διαδικασία τροποποίησης τους ώστε να ταιριάζουν στα δεδομένα του δικτύου, παραμένει ακόμη σε αρχικά στάδια. Δυο σχετικά παραδείγματα είναι ο 8ος Κανόνας και το copyright (πνευματικά δικαιώματα).

Επαναλαμβάνουμε πως το Netiquette αφορά τη συμπεριφορά και όχι το Νόμο. Συνιστούμε όμως την προσπάθεια αυτοπεριορισμού για παραμονή εντός ορίων των νόμων κοινωνίας και κυβερνοχώρου.

Το Netiquette διαφέρει από χώρο σε χώρο (domain).

Κάτι που είναι απόλυτα αποδεκτό σε κάποια περιοχή, μπορεί να θεωρείται αγενές σε κάποια άλλη. Για παράδειγμα, το κουτσομπολιό είναι αποδεκτό και θεμιτό σε ομάδες συζήτησης σχετικά με την τηλεόραση. Το να διακινείτε, όμως, ανυπόστατες φήμες σε κάποια ειδησεογραφική ομάδα, θα σας καταστήσει μάλλον ανεπιθύμητο εκεί.

Για όλα τα παραπάνω, είναι σημαντικό να ξέρετε που βρίσκεστε και με ποιους μιλάτε. Δείτε την επόμενη συμβουλή:

Ζήστε απαρατήρητος πριν κάνετε άλματα προόδου
   Όταν μπαίνετε σε κάποια νέα περιοχή (domain) του κυβερνοχώρου, ρίξτε μια ματιά τριγύρω. Περάστε λίγο χρόνο παρακολουθώντας τις τρέχουσες συζητήσεις ή διαβάζοντας τα τυχόν αρχεία παλιών συζητήσεων. Όταν αισθανθείτε πως ξέρετε λίγο - πολύ ποιοι συμμετέχουν και πως λειτουργούν, προχωρήστε και πάρτε μέρος στη συζήτηση.

Όλοι παραπονούνται πως καθημερινά έχουν όλο και λιγότερο χρόνο στη διάθεσή τους. Ακούγεται σαν κλισέ αλλά συχνά είναι αλήθεια. Όταν στέλνετε κάποιο eMail ή κάποιο μήνυμα σε ομάδα συζήτησης, ζητάτε λίγο από τον χρόνο αυτών που θα σας 'διαβάσουν'. Μην τους κάνετε να αισθανθούν πως ο χρόνος αυτός πήγε χαμένος.

Ο όρος 'bandwidth' (εύρος συχνότητας) αν και συχνά είναι συνώνυμος με το χρόνο, είναι στην πράξη κάτι άλλο. Στο δίκτυο, αναφέρεται στη χωρητικότητα των γραμμών και καναλιών μετάδοσης δεδομένων που 'συνδέουν' όσους βρίσκονται στον κυβερνοχώρο. Κάθε γραμμή έχει και ένα μέγιστο όριο πληροφοριών που μπορεί να μεταφέρει σε κάθε δεδομένη στιγμή - ακόμη και τα καλώδια οπτικών ινών. Ο όρος 'bandwidth' συχνά περιγράφει και τη δυνατότητα αποθήκευσης δεδομένων ενός κόμβου - οικοδεσπότη. Αν στείλετε (κατά λάθος) πέντε φορές το ίδιο μήνυμα στο ίδιο newsgroup, καταχράστε ΚΑΙ το χρόνο αυτών που θα αναγκαστούν να το κατεβάσουν ή να το διαβάσουν πέντε φορές αλλά ΚΑΙ το bandwidth του φορέα (αφού θα περάσει από το δίκτυο και θα αποθηκευτεί τόσες φορές)

Δεν είστε το κέντρο του κυβερνοχώρου
   Για πολλούς από σας, αυτή η υπενθύμιση ίσως θεωρηθεί περιττή. Την περιλαμβάνουμε όμως, διότι είναι πολύ εύκολο να ξεχάσετε, όταν είστε απόλυτα αφοσιωμένοι σε κάποια εργασία, πως δεν έχουν όλοι τις ίδιες έγνοιες με σας. Μην περιμένετε λοιπόν άμεση απάντηση σε όλες τις ερωτήσεις που θέτετε και μη θεωρείτε αυτονόητο πως όλοι θα συμφωνήσουν μαζί σας ή θα ενδιαφερθούν έστω γι' αυτά που λέτε.

Κανόνες για τις ομάδες συζήτησης (news groups)
   Ο 4ος Κανόνας εμπεριέχει αρκετές εφαρμογές για όσους χρησιμοποιούν τις ομάδες συζήτησης (newsgroups). Όσοι τις παρακολουθούν, ξοδεύουν αρκετή ώρα διαβάζοντας μηνύματα και προκαλούν, συχνά, τη δυσαρέσκεια των οικείων τους. Οι συνδέσεις είναι αργές, πολλά προγράμματα ανάγνωσης είναι βραδυκίνητα και τελικά, ακόμη και το άνοιγμα ενός μηνύματος μπορεί να πάρει αρκετή ώρα πόσο μάλλον το 'κατέβασμα' των τίτλων από ένα φορτωμένο με μηνύματα newsgroup. Κανείς δε χαίρεται όταν αντιλαμβάνεται πως όλη η φασαρία δεν άξιζε τον κόπο και το χρόνο…

Σε ποιον θα πρέπει να απευθύνεται ένα μήνυμα; Γιατί ο όρος 'mailing list' κατάντησε ν' ακούγεται σα βρισιά;

Τον καιρό που τα αντίγραφα έβγαιναν με καρμπόν, μπορούσες να βγάλεις μόνο πέντε ευανάγνωστα αντίγραφα τη φορά. Επόμενο ήταν να επιλέγεις μετά από σκέψη το που θα τα στείλεις.

Σήμερα, απλώς κοπιάρουμε τη διεύθυνση κάποιου στους παραλήπτες του μηνύματός σου. Και κάποιες φορές προσθέτουμε παραλήπτες απλά από συνήθεια. Γενικά, αυτό αποτελεί πράξη αγένειας. Όλοι έχουμε διαρκώς και λιγότερο χρόνο στη διάθεσή μας ακριβώς επειδή πρέπει να αφομοιώσουμε τεράστια ποσότητα πληροφοριών. Πριν, λοιπόν, στείλετε αντίγραφο μηνύματος σε κάποιον, αναρωτηθείτε αν πράγματι τον ενδιαφέρει το θέμα. Αν η απάντηση που θα δώσετε είναι αρνητική, μη χαραμίσετε το χρόνο του. Αν η απάντηση είναι 'ίσως', ξανασκεφτείτε το.

Κάντε καλή χρήση της ανωνυμίας σας
   Δε θέλω να δώσω την εντύπωση πως το δίκτυο είναι ένα ψυχρό, άσπλαχνο μέρος γεμάτο ανθρώπους ανυπόμονους να προσβάλλουν τους άλλους. Όπως και στις άλλες εκδηλώσεις της ζωής, οι άνθρωποι που επικοινωνούν μέσω του δικτύου επιθυμούν να είναι δημοφιλείς ή έστω αρεστοί στους άλλους. Τα δίκτυα και ειδικότερα οι ομάδες συζήτησης, δίνουν τη δυνατότητα επαφής με ανθρώπους που θα ήταν, ίσως, αδύνατο να συναντήσουμε με άλλον, πιο προσωπικό, τρόπο. Και κανείς απ' αυτούς δεν μπορεί να σας δει. Δε θα κριθείτε από το χρώμα του δέρματός σας, των μαλλιών ή των ματιών, το βάρος, την ηλικία ή τα ρούχα σας.

Θα κριθείτε απ' την ποιότητα και τον τρόπο γραφής σας. Αυτό δίνει σε πολλούς κάποιο πλεονέκτημα: Δε θα βρίσκονταν στον κυβερνοχώρο αν δεν απολάμβαναν τον γραπτό λόγο. Οπότε, η ορθογραφία και η σωστή σύνταξη παίζουν μεγάλο ρόλο. Αν περνάτε αρκετό χρόνο στο δίκτυο και είστε αδύναμος στους τομείς αυτούς, αξίζει να μελετήσετε λιγάκι. Σε ακραίες περιπτώσεις μειωμένων επιδόσεων, σκεφτείτε την παρακολούθηση μαθημάτων - ειδικά αν είστε ενήλικος με χρόνια αποχής από τα θρανία. Επισκεφθείτε τα τοπικά γραφεία Λαϊκής Επιμόρφωσης και δείτε αν υπάρχουν σχετικά προγράμματα. Με τον τρόπο αυτό θα κάνετε και γνωριμίες!

Να γνωρίζετε το αντικείμενό σας και να είστε σαφείς
   Δώστε βαρύτητα στο γραπτό σας. Βεβαιωθείτε πως γνωρίζετε για τι γράφετε. Αν δείτε πως στο κείμενό σας εμφανίζονται συχνά φράσεις σαν: "Απ' ό,τι καταλαβαίνω" και "Πιστεύω πως", αναρωτηθείτε αν θα πρέπει να στείλετε τώρα αυτό το μήνυμα ή να ελέγξετε πρώτα τα δεδομένα σας. Οι λανθασμένες και ανυπόστατες πληροφορίες εξαπλώνονται σα φωτιά στο δίκτυο. Και μετά από μερικές αναμεταδόσεις, παρατηρείται το φαινόμενο του "σκουριασμένου τηλεφώνου": Αυτό που είχατε πει αρχικά, καταλήγει αγνώριστο. Θα μπορούσατε, βέβαια, να χρησιμοποιήσετε αυτό το φαινόμενο ως δικαιολογία για ανακριβή αλληλογραφία από μέρους σας. Μην ξεχνάτε, όμως, πως είστε πάντα υπεύθυνος για ότι στέλνετε εσείς και όχι για τον τρόπο που οι άλλοι θα το χρησιμοποιήσουν.

Θα πρέπει επιπλέον να είστε σίγουροι πως το γραπτό σας είναι λογικό και ξεκάθαρο. Γνωρίζετε πως ακόμη και μια απόλυτα σωστή (ορθογραφικά και συντακτικά) παράγραφος μπορεί να είναι τελείως ακατανόητη. Αυτό συμβαίνει όταν προσπαθείτε να εντυπωσιάσετε κάποιον χρησιμοποιώντας λέξεις και εκφράσεις που ούτε εσείς καταλαβαίνετε. Πείτε αυτό που θέλετε με απλά λόγια: Δε θα εντυπωσιάσετε κανέναν που να το αξίζει.

Μην πάτε γυρεύοντας για καυγάδες
   Τέλος, προσπαθήστε να είστε ευχάριστοι και ευγενικοί. Μη χρησιμοποιείτε προσβλητικές εκφράσεις και μην εμπλέκεστε σε αντιπαραθέσεις μόνο και μόνο για τη 'χαρά' της σύγκρουσης.

Ερώτηση: Μπορούμε να βρίζουμε στο δίκτυο;

Απάντηση: Μόνον εκεί που θεωρείται μορφή τέχνης, για παράδειγμα στο alt.tasteless. Αν θεωρήσετε πως, σε κάποια περίπτωση, η βρισιά είναι αναγκαία, προτιμήστε την ειρωνεία. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και τον αστερίσκο αντί για γράμματα, γράφοντας το πρώτο γράμμα της λέξης και προσθέτοντας τόσους αστερίσκους όσα και τα λοιπά γράμματα π.χ. δ*****. Τέτοιου είδους 'πονηριές' είναι γενικά αποδεκτές στο δίκτυο: Δε προσβάλλετε ευθέως κανέναν και όλοι καταλαβαίνουν τι θέλετε να πείτε.

Καιρός για μερικές θετικές συμβουλές.

Η δύναμη του κυβερνοχώρου οφείλεται στον αριθμό των μελών του. Θέτεις ερωτήσεις στο δίκτυο διότι γνωρίζεις πως θα τις διαβάσουν πολλοί άνθρωποι που μπορούν να απαντήσουν. Ακόμη και αν λίγοι απ' αυτούς το κάνουν ευφυώς, το άθροισμα της παγκόσμιας γνώσης μεγαλώνει. Μη ξεχνάμε πως και το ίδιο το Ίντερνετ φτιάχτηκε από επιστήμονες που ήθελαν να μοιραστούν πληροφορίες. Σταδιακά, μπήκαμε κι εμείς στο παιχνίδι.

Κάντε λοιπόν αυτό που πρέπει. Παρά τις 'απαγορεύσεις' που διαβάσατε πιο πάνω, έχετε κάτι να προσφέρετε. Μη διστάσετε να μοιραστείτε τη γνώση που κατέχετε.

Είναι τουλάχιστον δείγμα ευγένειας το να ανακοινώνεται στους άλλους τις απαντήσεις που λάβατε σε κάποιο ερώτημά σας. Όταν αναμένετε πληθώρα απαντήσεων σε κάτι που ρωτήσατε ή όταν έρχεστε σ' επαφή με κάποια ομάδα όπου είστε νεόφερτος, είναι καλό να ζητάτε απάντηση με προσωπικό eMail. Όταν λύσετε το πρόβλημά σας, ανακοινώστε τα αποτελέσματα στην ομάδα συζήτησης και ευχαριστήστε όσους σας βοήθησαν. Θα ωφεληθούν, έτσι, όλοι από τη γνώση όσων ασχολήθηκαν με την ερώτησή σας.

Μπορείτε, βέβαια, να κάνετε περισσότερα αν είστε ειδικός σε κάποιον τομέα. Πολλοί συνηθίζουν να αναρτούν στα newsgroups λίστες και βιβλιογραφίες που πέφτουν στα χέρια τους. Αν παίρνετε μέρος στις συζητήσεις μιας ομάδας που δε διαθέτει FAQ (Frequently Asked Questions - Συχνά Ανακύπτουσες Ερωτήσεις) δείτε αν μπορείτε να το γράψετε εσείς. Αν ερευνήσατε κάποιο θέμα που πιθανόν ενδιαφέρει και άλλους, γράψτε το και στείλτε το στην ομάδα. Δώστε προσοχή σε θέματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας.

Το να μοιράζεστε τη γνώση σας είναι κάτι που σας προσφέρει ικανοποίηση. Αποτελεί την αρχαιότερη παράδοση στο δίκτυο και κάνει τον κόσμο μας καλύτερο.

Οι όροι "Flaming" και "Flame war" είναι δηλωτικοί των συζητήσεων που ξεκινούν όταν κάποιος εκφράζεται με ιδιαίτερα έντονο τρόπο, δεν συγκρατεί τα συναισθήματά του και βάζει στην άκρη διακριτικότητα και αβρότητα.

Το Netiquette δεν απαγορεύει αυτόν τον τρόπο έκφρασης. Αποτελεί παράδοση στο δίκτυο. Αυτές οι 'παθιασμένες μάχες' είναι συχνά ευχάριστες και γι' αυτούς που συμμετέχουν ενεργά και για όσους τις παρακολουθούν χώρια που οι αποδέκτες συχνά το αξίζουν.

Απαγορεύει, όμως, τη διαιώνισή τους: Μια μακριά σειρά οργισμένων γραμμάτων, που τα περισσότερα ανταλλάσσονται μεταξύ δυο - τριών ανθρώπων μπορεί να καταστρέψει τη συντροφικότητα που δημιουργείται σε μια ομάδα συζήτησης. Έτσι, ενώ μια τέτοια κατάσταση μπορεί στην αρχή να φαίνεται διασκεδαστική, πολύ γρήγορα καταντά βαρετή για όσους δεν παίρνουν άμεσα μέρος. Αποτελεί μονοπώληση του bandwidth (δες πιο πάνω).

Δε θα ψάχνατε το γραφείο ενός συναδέλφου. Και δε θα διαβάζατε το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του.

Πολλοί, όμως, το κάνουν. Το θέμα είναι μεγάλο. Διαβάστε μια μικρή ιστορία που ίσως δώσει κάποια χρήσιμα στοιχεία. Λέγεται "η υπόθεση του περίεργου ανταποκριτή εξωτερικού":

Ένας αξιόλογος ανταποκριτής των Times του Λος Άντζελες στη Μόσχα, πιάστηκε στα 1993 να διαβάζει το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο των συναδέλφων του. Έγινε αντιληπτός όταν η εξέταση των αυτόματων καταγραφών του συστήματος έδειξε πως κάποιος έψαχνε για νέο ταχυδρομείο όταν οι κάτοχοι των λογαριασμών δεν βρίσκονταν στις θέσεις εργασίας τους. Οι υπόλοιποι ανταποκριτές άρχισαν να διακινούν ψευδείς πληροφορίες μέσω των eMail και ο φίλος μας έπεσε στην παγίδα. Άρχισε να ρωτάει για τα 'νέα'. Φυσικά τον τιμώρησαν.

Το δίδαγμα; Το να μη σέβεσαι την ιδιωτικότητα κάποιου δεν είναι μόνο παραβίαση του Netiquette. Μπορεί να σου στοιχίσει και τη δουλειά σου.

Κάποιοι έχουν μεγαλύτερη δύναμη (στο δίκτυο) από τους υπόλοιπους. Ειδικοί σε κάποιο παιχνίδι, σε κάποιο πρόγραμμα, δουλειά γραφείου και οι διαχειριστές συστημάτων.

Το να ξέρεις περισσότερα ή να έχεις την εξουσία / δυνατότητα να κάνεις αυτό που άλλοι δεν μπορούν, Δε σου δίνει αυτοδίκαια το δικαίωμα να το κάνεις. Για παράδειγμα, πως θα φαινόταν αν οι διαχειριστές συστημάτων διάβαζαν το ταχυδρομείο των άλλων;

Ο καθένας από μας υπήρξε κάποτε ΄νέος' στο δίκτυο. Μην το ξεχνάτε. Έτσι, όταν κάποιος καινούριος στο δίκτυο κάνει ένα λάθος -γραμματικό σφάλμα, ξεκινήσει flame war ή δώσει μια απάντηση με παράλογα μεγάλο μέγεθος- δείξτε ανεκτικότητα. Αν το σφάλμα είναι μικρό, μην το καταδείξετε. Ακόμη και έχετε έντονη διάθεση να το κάνετε, ξανασκεφτείτε το. Ακόμη και αν εσείς είστε άψογοι, δεν έχετε το δικαίωμα να διορθώνετε τους πάντες. Αν αποφασίσετε να επισημάνετε το λάθος κάποιου, κάντε το ευγενικά και, αν είναι δυνατόν, με προσωπικό eMail. Αναγνωρίστε στους άλλους το ελαφρυντικό της άγνοιας ή της αδυναμίας. Μην περηφανεύεστε για το ανώτερο επίπεδό σας. Τα μηνύματα στιγματισμού κάποιου λάθος περιέχουν, συχνά, περισσότερα λάθη από το αρχικό.
 
 
 

Το έγγραφο RFC 1855 περιέχει τους επίσημους κανόνες πρωτοκόλλου και ηθικής για υπεύθυνη χρήση του διαδικτύου όπως αναπτύχθηκαν από την ομάδα Responsible Use of the Network (RUN) Working Group της Internet Engineering Task Force (IETF). Το έγγραφο περιγράφει προδιαγραφές βάσει των οποίων οι διάφοροι οργανισμοί μπορούν να φτιάξουν τις δικές τους οδηγίες χρήσης.

Ακολουθεί μια σύνοψη των κανόνων, όπως διαμορφώθηκαν από την Computer Ethics Institute στη Washington, DC:

1. Δε θα χρησιμοποιήσεις υπολογιστή για να βλάψεις άλλους ανθρώπους
2. Δε θα παρέμβεις στη δουλειά που κάνουν άλλοι στον υπολογιστή τους
3. Δε θα παραβιάζεις αρχεία άλλων
4. Δε θα χρησιμοποιήσεις υπολογιστή για να κλέψεις
5. Δε θα χρησιμοποιήσεις υπολογιστή για να δημιουργήσεις ψευδείς μαρτυρίες
6. Δε θα αντιγράψεις ούτε θα χρησιμοποιήσεις λογισμικό που δεν αγόρασες.
7. Δε θα χρησιμοποιήσεις τους υπολογιστικούς πόρους άλλων δίχως τη συγκατάθεσή τους
8. Δε θα προσεταιριστείς την πνευματική εργασία των άλλων
9. Δε θα προϋπολογίσεις τις κοινωνικές επιπτώσεις που θα έχει το λογισμικό που γράφεις ή το σύστημα που σχεδιάζεις.
10. Θα χρησιμοποιείς πάντα τον υπολογιστή σου σεβόμενος τους άλλους ανθρώπους.

(Το κείμενο είναι περίπου 10 πυκνές σελίδες. Επειδή καταπιάνεται με τεχνικές λεπτομέρειες που ίσως κουράσουν, έγινε προσπάθεια να διατηρηθούν οι πρακτικοί, μόνο, κανόνες συμπεριφοράς και χρήσης του δικτύου. Δεν περιλήφθηκαν επίσης όσα θέματα καλύπτονται από το Netiquette της V. Shea που παρουσιάζεται σε άλλη σελίδα)

1.1 Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο

• Μη θεωρείτε ασφαλή την ηλεκτρονική σας αλληλογραφία αν δε χρησιμοποιείτε κάποιο σύστημα κρυπτογράφησης.
• Μη γράφετε στα eMail οτιδήποτε δε θα γράφατε σε μιαν απλή καρτ ποστάλ.
• Μην στέλνετε μηνύματα που καταπατούν πνευματικά δικαιώματα
• Μην στέλνετε μηνύματα - αλυσίδες ("Αν δεν στείλεις αυτό το γράμμα σε άλλους 10 θα σου συμβεί κάτι κακό…")
• Βάλτε ένα μικρό κείμενο με τα στοιχεία σας στο τέλος κάθε μηνύματος (signature)
• Προσέξτε τους παραλήπτες. Αν κάποιο μήνυμα που στάλθηκε αρχικά σε ομάδα παραληπτών κατέληξε διαπροσωπική υπόθεση, αφαιρέστε από τη λίστα παραληπτών όσους δεν τους αφορά πλέον το θέμα.
• Μην γράφετε τα πάντα με κεφαλαία γράμματα. ΦΑΙΝΟΝΤΑΙ ΣΑ ΝΑ ΦΩΝΑΖΕΤΕ!
• Χρησιμοποιήστε σύμβολα για να δώσετε έμφαση (Ναι, *αυτό* λέω).
• Βάλτε το underscore ως υπογράμμιση (Μου άρεσε πολύ το _Matrix_ ).
• Χρησιμοποιήστε smileys για να υποδηλώσετε τον τόνο της φωνής σας ( Χαίρομαι : - ) )
• Όταν πρόκειται να γράψετε κάτι με έντονο συναίσθημα, περικλείστε το με τα δηλωτικά FLAME ON/OFF
• Να είστε σύντομοι στις απαντήσεις σας.
• Ρυθμίστε το πρόγραμμα που χρησιμοποιείτε για να στέλνετε μηνύματα ώστε να αλλάζει αυτόματα γραμμή στο κείμενο που γράφετε μόλις αυτό ξεπεράσει κάποιο όριο ανά γραμμή (π.χ. 72)
• Οι τίτλοι (subjects) των μηνυμάτων σας, θα πρέπει να είναι δηλωτικοί του περιεχομένου.

1.2 Γραπτή συνομιλία (chat)

• Γράψτε όπως θα γράφατε στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο
• Χρησιμοποιείτε το <enter> για να αλλάζετε σειρά και μην περιμένετε να γεμίσει η σειρά στην οθόνη.
• Πατήστε δυο φορές <enter> ώστε να δείξετε πως τελειώσατε.
• Θυμηθείτε να χαιρετήσετε τον συνομιλητή σας όταν κλείνετε τη συνομιλία.
• Το να καλέσετε κάποιον για συνομιλία αποτελεί διακοπή της δουλειάς που ίσως κάνει. Μην το κάνετε άσκοπα.
• Αν καλέσετε κάποιον και αυτός δεν απαντήσει, μη θεωρήσετε δεδομένο πως αδιαφορεί. Μπορεί να έχει κάποιο τεχνικό πρόβλημα.
• Προσέξτε ιδιαίτερα αν έχετε ταυτόχρονη συνομιλία με περισσότερα του ενός άτομα σε διαφορετικά παράθυρα: Μπορεί να γράψετε σε κάποιον αυτό που θέλατε να πείτε σε άλλον!

2.1 Γενικές οδηγίες

• Παρακολουθείστε την αλληλογραφία ή τις συζητήσεις για ένα δυο μήνες πριν στείλετε οτιδήποτε.
• Μην κατηγορείτε τον διαχειριστή του συστήματος για ότι κάνουν οι χρήστες.
• Θυμηθείτε πως ότι γράφετε το διαβάζουν πολλοί.
• Να προϋποθέτετε πως ο καθένας γράφει για τον εαυτό του και δεν εκπροσωπεί άλλους.
• Η θεματολογία των μηνυμάτων σας θα πρέπει πάντοτε να είναι σύμφωνη με αυτή της ομάδας.
• Η διαφήμιση επιτρέπεται σε κάποιες ομάδες αλλά απαγορεύεται σε άλλες. Προσέξτε που θα στείλετε το κάθε μήνυμα.
• Όταν απαντάτε, είναι καλό να αφήνετε μέρη του αρχικού μηνύματος ώστε να ξέρουν όλοι σε τι αναφέρεστε. Μην περιλαμβάνετε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το αρχικό μήνυμα.
• Αν στείλετε κατά λάθος ένα προσωπικό μήνυμα σε λίστα ή ομάδα συζήτησης, ζητήστε συγγνώμη.
• Αν διαφωνείτε με κάποιον, προτιμήστε την προσωπική αλληλογραφία
• Μη μπλέκεστε σε flame wars.
• Μην απαντάτε σε προσβλητικά μηνύματα.
• Μη στέλνετε προσβλητικά μηνύματα.

2.2 Ηλεκτρονικές λίστες (mailing lists)

• Κρατήστε το αρχικό μήνυμα που έρχεται μετά την εγγραφή σας. Συνήθως περιλαμβάνει χρήσιμες οδηγίες.
• Σε γενικές γραμμές δεν είναι δυνατόν να "πάρετε πίσω" κάτι που στείλατε στο δίκτυο. Σιγουρευτείτε λοιπόν πως το μήνυμα έφυγε όπως ακριβώς το θέλατε.
• Μη γράφετε πράγματα για τα οποία μπορεί να μετανιώσετε γρήγορα.
• Μη στέλνετε μεγάλα συνημμένα αρχεία σε λίστα όταν μπορείτε κάλλιστα να δώσετε μια διεύθυνση (URL) απ' όπου μπορεί κάποιος να 'κατεβάσει' το αρχείο. Αν παρ' όλ' αυτά πρέπει να το στείλετε, ρωτήστε τα μέλη της λίστας για τον τρόπο (ενιαίο αρχείο ή σε κομμάτια).
• Αν δε μπορείτε να παρακολουθήσετε τα μηνύματα της λίστας για μεγάλο διάστημα, ίσως θα πρέπει να διαγραφείτε προσωρινά από τους παραλήπτες ή να επιλέξετε την παραλαβή συνοπτικής αναφοράς των μηνυμάτων.
• Αν έχετε ρωτήσει κάτι, στείλτε μια σύνοψη των απαντήσεων που λάβατε.
• Αν 'μπλεχτείτε' σε κάποια λογομαχία, κρατήστε τη συζήτηση πάνω στα συζητούμενα θέματα. Μην γυρίσετε την κουβέντα σε προσωπικό επίπεδο.

2.3 Ομάδες συζήτησης (news groups)
ΟΡΟΛΟΓΙΑ:
Posting: Αποστολή νέου μηνύματος στην ομάδα ή απάντηση (reply) σε ήδη υπάρχον.
Cross-Posting: Αποστολή μηνύματος σε περισσότερες από μία ομάδες.
Thread: Τα μηνύματα που αφορούν ένα συγκεκριμένο θέμα. Έχουν τον ίδιο τίτλο με την πρόταξη του Re:
Quoted text: Το κείμενο του μηνύματος στο οποίο απαντάμε. Κάθε σειρά του σημειώνεται συνήθως με '>' και βοηθά κάποιον τρίτο να καταλάβει σε τι αναφερόμαστε.

• Διαβάστε όλα τα μηνύματα ενός thread πριν απαντήσετε σε κάτι που σας ενδιαφέρει. Ίσως να έχετε καλυφθεί ήδη.
• Αποφύγετε μονολεκτικές απαντήσεις του τύπου: "Συμφωνώ!"
• Το quoted text δε θα πρέπει να είναι μεγαλύτερο απ' την απάντησή σας.
• Κάντε Cross-Post ΜΟΝΟΝ εάν το θέμα αφορά και άλλες ομάδες συζήτησης.
• Ψάξτε μόνοι σας το θέμα που σας ενδιαφέρει πριν στείλετε σχετική ερώτηση. Αν δεν το κάνετε, μπορεί να λάβετε την πληρωμένη απάντηση: RTFM (Read The Fine Manual = Διάβασε το εγχειρίδιο χρήσης. Συχνά η λέξη 'Fine' αντικαθίσταται από άλλη, λιγότερο ευγενική λέξη…)
• Οι διαφημίσεις απαγορεύονται εκτός και αν η ομάδα συζήτησης έχει ακριβώς αυτόν τον σκοπό.
• Αν έχετε τη δυνατότητα να το κάνετε, μη σβήνετε μηνύματα άλλων. Ενημερώστε τον διαχειριστή του συστήματος αν κρίνεται πως κάποιοι ξέφυγαν απ' τα όρια. Είναι δική του δουλειά να αντιδράσει.
• Αν στείλετε κάτι και δεν το δείτε να εμφανίζεται αμέσως στον σέρβερ, μην το ξαναστείλετε θεωρώντας πως δεν έφτασε στον προορισμό του. Κάποια συστήματα έχουν αργή ενημέρωση.
• Αν η ομάδα όπου γράφετε αφορά βιβλία ή ταινίες, βάλτε την ένδειξη 'spoilers' πριν τον τίτλο μηνυμάτων σας που περιέχουν πληροφορίες που ίσως 'χαλάσουν' κάποιους που δεν είδαν την ταινία ή δε διάβασαν το βιβλίο για το οποίο μιλάτε.
• Μερικές ομάδες συζήτησης επιτρέπουν ανώνυμες αποστολές. Όπως και να 'χει, κάποια πράγματα είναι απαράδεκτα είτε στέλνονται ανώνυμα είτε όχι.
• Μη μπλέκεστε σε καυγάδες. Μην απαντάτε σε προσβλητικά μηνύματα.

1.1 Γενικές οδηγίες

• Όπως και στα άλλα περιβάλλοντα, είναι καλό να 'ακούτε' πρώτα ώστε να πιάσετε το ύφος και τους τρόπους της ομάδας.
• Δεν είναι απαραίτητο να χαιρετήσετε τον καθένα ονομαστικά κατά την είσοδό σας στη συζήτηση. Ένα γενικό 'Γεια σας' ή 'Hi to all' αρκεί.
• Κάποιοι μπορεί να μη θέλουν να σας μιλήσουν. Αν έχετε το θάρρος (θράσος;) να στείλετε προσωπικά μηνύματα σε αγνώστους σας, να έχετε και το κουράγιο ν' αντιμετωπίσετε το γεγονός πως ίσως δεν μπορούν ή Δε θέλουν να σας απαντήσουν.
• Σεβαστείτε τους κανόνες της ομάδας.
• Μη γίνεστε φορτικοί σε κάποιον ρωτώντας προσωπικά στοιχεία όπως φύλλο, ηλικία ή τόπο προέλευσης. Αν κάποιος χρησιμοποιεί ψευδώνυμο, σεβαστείτε την ανωνυμία του. Ακόμη και αν το γνωρίζετε, μην αποκαλύψετε το όνομά του.